Një video e opinionistes Neda Balluku, e publikuar nga Parku i Liqenit në Tiranë, ka ndezur një debat të madh në rrjetet sociale. Ajo u shpreh me tone të forta kundër prindërve të rinj që, sipas saj, po i mbingarkojnë gjyshërit me barrën e rritjes së fëmijëve.
“Mos ia lini gjyshërve kalamajtë, se ua shkatërroni vitet e fundit të jetës,” – deklaroi Balluku në mesazhin e saj, duke nënvizuar se shumë të moshuar nuk po gëzojnë pensionin, por po rikthehen në lodhjen e përditshme të kujdesit për fëmijët.
Deklarata e saj është bërë virale në rrjet, ku përdoruesit janë ndarë në dy kampe. Një pjesë e mbështetën për guximin dhe sinqeritetin, por shumë të tjerë e konsideruan këtë qëndrim si të shkëputur nga realiteti i vështirë ekonomik që përjetojnë shumë familje në Shqipëri.
Ndër reagimet më të spikatura ishte ai i gazetares së njohur Sonila Meço, e cila ndau një përvojë personale dhe një analizë të thellë mbi temën. Ajo theksoi se në shumë raste, prindërit e rinj nuk kanë zgjedhje tjetër.
“Nuk është mungesë dashurie apo papërgjegjshmëri. Është mungesë sistemi,” – shkruan Meço. Ajo përshkroi vështirësitë që ka përjetuar si nënë dhe gazetare në një realitet ku orari i punës nuk njeh kufij dhe ndihma është luks.
“Kur rroga është e pamjaftueshme, dadoja e papërballueshme dhe çerdhet publike plot… atëherë shpresa mbetet te gjyshërit,” shton ajo. Sipas Meços, problemi nuk janë familjet, por mungesa e politikave sociale që mbështesin të rinjtë në rritjen e fëmijëve.
“Gjyshërit janë të lodhur, por jo sepse janë përdorur nga fëmijët e tyre, por sepse sistemi i ka braktisur të gjithë,” – nënvizon ajo, duke theksuar se rritja e një fëmije nuk është vetëm një sfidë personale, por një përgjegjësi që duhet të ndahet edhe nga shteti.
Reagimi i saj u mirëprit nga shumë ndjekës që e panë si një zë të arsyes në një debat emocional. Ata e përkrahën mesazhin për më shumë mbështetje institucionale për prindërit dhe njohje të rolit të pazëvendësueshëm që gjyshërit luajnë në strukturën e familjes shqiptare.
Ky debat duket se ka prekur një nerv të ndjeshëm shoqëror, ku përplasja mes mundësive reale dhe pritshmërive morale është më e dukshme se kurrë. Në fund të ditës, pyetja mbetet: kush e rrit vërtet një fëmijë në Shqipërinë e sotme?
“Mos u ngutni të gjykoni prindër që ua rrisin fëmijët gjyshërit,” – nis ajo mesazhin e saj. “Shumë nuk kanë zgjedhje tjetër në vendin ku jetojmë. Jo prej egoizmi, por pamundësie. Morali pa dhembshuri, ndonjëherë është privilegj me ton të lartë.”
Meço thekson se lodhja e gjyshërve nuk është thjesht pasojë e fëmijëve që u lihen për t’u rritur, por e një sistemi që nuk ofron asnjë mbështetje reale për familjet:
“Tradita jonë ka pasur modelin e përfshirjes së gjyshërve, por sot kjo nuk është më një zgjedhje, është një nevojë. Nuk është më kulturë, por dëshmi e një sistemi të dështuar.”
Ajo përshkruan prindërit që punojnë 10 orë në ditë, mbajnë dy punë dhe sërish nuk ia dalin me qira, fatura dhe ushqim bazë. “Në këto kushte, kur t’i rrisin fëmijët? Në mesnatë?”
Kritika e saj është e drejtpërdrejtë ndaj shtetit:
“Shteti s’ofron kujdes real për fëmijët. Çerdhet publike janë të mbushura, ato private të papërballueshme. Dhe nuk ka asnjë politikë për fleksibilitet në punë, përkrahje psikologjike apo ndihmë financiare për familjet e reja.”
Në përmbyllje, ajo thotë:
“Të bëhesh prind sot është një barrë private në një shtet që s’ka asnjë përgjegjësi publike.”
Reagimi i saj është përshëndetur gjerësisht si një zë që përfaqëson realitetin e heshtur të mijëra familjeve shqiptare. Për shumë njerëz, gjyshërit nuk janë një zgjedhje, por shpëtimi i vetëm për të mbajtur një familje në këmbë. Dhe në një sistem ku politika s’ka krijuar asnjë rrjet sigurie, roli i gjyshërve është kthyer në themelin e stabilitetit social.